NGUYỄN NGỌC LONG, HOÀNG NGỌC CHƯƠNG, LÊ ĐÌNH KHÁNH

Bệnh viện Trung ương Huế

 

 

TÓM TẮT

         Đối tượng nghiên cứu:

         Gồm 94 bệnh nhân điều trị nội trú tại Khoa mắt Bệnh viện Trung ương Huế với chẩn đoán là chấn thương nhãn cầu từ tháng 4/2000 đến tháng 2/2001.

         Kết quả nghiên cứu:

-        Về đặc điểm lâm sàng: Đa số gặp ở nam giới (nam/nữ»3,27/1). Nguyên nhân thường là các tai nạn sinh hoạt hàng ngày (52,2%), tiếp đó là các tai nạn xã hội và chất nổ (26,8%).

• Đánh giá hiệu quả điều trị chấn thương nhãn cầu: Thị lực AS(-) chiếm 17,39%, thị lực từ AS(+) đến ĐNT<3m chiếm 22,83%, thị lực từ ĐNT 3m®3/10 chiếm 20,65%, thị lực từ 4/10 ®7/10 chiếm 20,65% và thị lực ³8/10 chiếm 18,48%.

Chấn thương nhãn cầu là một vấn đề cấp cứu nhãn khoa thường gặp và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù loà ở nước ta và trên thế giới. Ở Mỹ, mỗi năm xảy ra khoảng 2,5 triệu chấn thương mắt, ở Đức tỷ lệ chấn chương mắt trong dân là 23,2/100.000 người.

         Ở Việt Nam chấn thương mắt là vấn đề thời sự, có khoảng 20% các tai nạn dân sự bị chấn thương mắt. Ở bệnh viện Việt Nam - Ba Lan trong 2 năm (1991-1992) có 51,3% chấn thương mắt dẫn đến mù loà, Bệnh viện Điện Biên Phủ thành phố Hồ Chí Minh trong năm 1990, tỷ lệ này lên đến 70,99%, Phú Yên thì tỷ lệ mù loà do chấn thương mắt trong dân chúng chiếm 0,29%. Để góp phần trong công tác chẩn đoán - điều trị và phòng bệnh đạt hiệu quả và giảm tỷ lệ mù loà do chấn thương nhãn cầu gây nên, chúng tôi thực hiện đề tài "Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và điều trị chấn thương nhãn cầu tại Bệnh viện Trung ương Huế".

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

1.      Đối tượng nghiên cứu:

         Gồm những bệnh nhân chẩn đoán chấn thương nhãn cầu vào điều trị nội trú tại Khoa mắt Bệnh viện Trung ương Huế từ tháng 4/2000 đến tháng 2/2001.

2.      Các vấn đề nghiên cứu:

-        Hoàn cảnh và nguyên nhân xảy ra chấn thương.

-        Đánh giá thời gian từ lúc bị chấn thương đến lúc nhập viện.

-        Phân loạn chấn thương nhãn cầu.

-        Các hình thái tổn thương tại nhãn cầu.

-        Phương pháp xử trí chấn thương nhãn cầu.

-        Đánh giá chung về kết quả điều trị

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

1.      Phân loạn chấn thương theo giới tuổi:

Bảng 1: Phân loạn chấn thương theo giới và tuổi

Tuổi Giới	<6 tuổi	6-18	19-60	>60	Tổng số	Tỷ lệ
Nam	10	22	38	2	72	76.6%
Nữ	1	11	8	2	22	23,4%
Tổng số	11	33	46	4	94
Tỷ lệ	11,7%	35,1%	48,9%			100%

2.      Phân loại chấn thương theo nghề nghiệp:

Bảng 2: Phân loại chấn thương nhãn cầu theo nghề nghiệp

STT	Nghề nghiệp	Số trường hợp	Tỷ lệ
1	Trẻ em nhỏ	11	11,7%
2	Học sinh, sinh viên	34	36,2%
3	Nông dân	31	32,95%
4	Công nhân	8	8,5%
5	Cán bộ công chức	6	6,4%
6	Thành phần khác	4	4,25%
	Tổng số	94	100%

3.      Phân loại chấn thương theo địa dư:

Bảng 3: Phân loại chấn thương theo địa dư

STT	Chỗ ở	Số ca	Tỷ lệ
1	Thành thị	34	36,2%
2	Nông thôn	90	63,8%
	Tổng số	94	100%

4.      Nguyên nhân chấn thương theo hoàn cảnh và nguyên nhân:

Bảng 4: Phân loại chấn thương theo hoàn cảnh và nguyên nhân

STT	Hoàn cảnh - nguyên nhân	Số trường hợp	Tỷ lệ
1	Tai nạn xảy ra trong sinh hoạt	49	52,2%
2	Tai nạn xã hội và chất nổ	25	26,6%
3	Tai nạn trong lao động công nghiệp	7	7,4%
4	Tai nạn trong lao động nông nghiệp	6	6,4%
5	Tai nạn giao thông	5	5,3%
6	Nguyên nhân khác	2	2,1%
	Tổng số	94	100%

Bảng 5: Thời gian từ lúc bị chấn thương đến lúc nhập viện:

STT	Thời gian	Số ca	Tỷ lệ
1	Trước 24 giờ	53	56,4%
2	Từ 24 đến 72 giờ	13	13,8%
3	Sau 72 giờ đến 1 tuần	12	12,8%
4	Sau 1 tuần	16	17%
	Tổng số	94	100%

6.      Các thể loại chấn thương phối hợp tại nhãn cầu:

Bảng 6: Các chấn thương phối hợp tại nhãn cầu

STT	Các tổn thương	Số trường hợp
1	Rách kết mạc	14
2	Xuất huyết kết mạc	12
3	Rách thủng giác mạc	41
4	Rách thủng củng mạc	13
5	Tổn thương mống mắt	30
6	Xuất huyết tiền phòng	34
7	Sa lệch thể thuỷ tinh	9
8	Vỡ thủng thể dịch kính	6
9	Xuất huyết dịch kính	5
10	Phòi dịch kính	9
11	Tổn thương thị thần kinh	3

7.      Các thương tổn phối hợp:

Bảng 7: Các thương tổn phối hợp (n – 94)

TT	Tổn thương phối hợp	Số trường hợp	Tỷ lệ
1	Mi mắt	27	28,7%
2	Lệ bộ	3	3,2%
3	Hốc mắt	6	6,4%
4	Các cơ quan khác	5	5,3%
	Tổng số	41	43,6%

8.      Các phương pháp điều trị chấn thương nhãn cầu:

Bảng 8: Các phương pháp điều trị chấn thương nhãn cầu

TT	Phương pháp xử trí	Số ca	Tỷ lệ
1	Điều trị nội khoa	36	38,3%
2	Điều trị ngoại khoa             * Mổ cấp cứu             * Mổ phiên	58 42/58 16/58	61,7% (72,4%) (27,6%)
	Tổng số	94	100%

            Phần lớn các trường hợp phải can thiệp ngoại khoa (58/94 ca chiếm 61,7%) trong đó có 42/58 trường hợp mổ cấp cứu, chiếm 72,4%.

9.      Phương pháp xử trí ngoại khoa:

Bảng 9: Phương pháp xử trí ngoại khoa

STT	Điều trị ngoại khoa	Số ca	Tỷ lệ
1	Phục hồi giải phẫu và chức năng NC	46	79,3%
2	Khoét bỏ nhãn cầu	12	20,7%
	Tổng số	58	100%

            Có 46/58 trường hợp (79,3%) được mổ phục hồi giải phẫu và chức năng nhãn cầu, còn lại 12 ca (20,7%) phải khoét bỏ vì những biến chứng trầm trọng.

10.    Lý do khoét bỏ nhãn cầu:

Bảng 10: Lý do khoét bỏ nhãn cầu

STT	Điều trị ngoại khoa	Số ca	Tỷ lệ
1	Phục hồi giải phẫu và chức năng NC	7	58,3%
2	Khoét bỏ nhãn cầu	2	16,7%
3	Teo nhãn cầu	3	25%
	Tổng số	58	100%

11.    Kết quả thị lực trước và sau điều trị:

Bảng 11: Kết quả thị lực

Thị lực	Lúc vào	Lúc ra	Sau 1 tuần	Sau 1 tháng	Sau 3 tháng
AS(-)	13 (14,13%)	13 (14,13%)	13 (14,13%)	16 (17,39%)	16 (17,39%)
AS(+) → ĐNT <3m	59 (64,13%)	21 (22,83%)	21 (22,83%)	21 (22,83%)	21 (22,83%)
ĐNT 3m → 3/10	11 (11,96%)	23 (25%)	19 (20,65%)	19 (20,65%)	19 (20,65%)
4/10 → 7/10	6 (6,52%)	22 (23,91%)	24 (26,1%)	19 (20,65%)	19 (20,65%)
>= 8/10	3 (3,26%)	13 (14,13%)	15 (16,3%)	17 (18,48%)	17 (18,48%)
Tổng số	92	92	92	92	92

Tỷ lệ mù loà lúc nhập viện rất cao, có 72 ca chiếm 78,26%, khi ra viện chỉ còn 34 ca chiếm 36,96% nhưng sau xuất viện 3 tháng lại tăng lên 37 ca (40,22%).

Có 2 trường hợp không đo được thị lực vì còn quá nhỏ.

Bảng 12: Các biến chứng và di chứng

STT	Biến chứng - di chứng	Số trường hợp
	Biến chứng
1	Đục thể thuỷ tinh	28
2	Glôcôm thứ phát	10
3	Xuất huyết nội nhãn tái phát	1
4	Rò thuỷ dịch	3
5	Nhiễm trùng nội nhãn	8
	Di chứng
6	Sẹo giác mạc, di chứng tại giác mạc	48
7	Dính mống mắt	9
8	Vẩn đục xơ hoá dịch kính	6
9	Bong hoặc thoái hoá võng mạc	7
10	Teo nhãn cầu	5